मधु आपटे

मधु आपटे
बोबडे बोल हा एकमेव गुण (?) असुनही  केवळ त्यावर अनेक मराठी तसेच हिंदी चित्रपट करणारे हे  एकमेव  कलावंत असतील . गोंधळ करणे , बोबडे बोलने ह्यावर अनेक चित्रपट करून त्यांनी लोकांचे हुकमी हसे वसूल करून मराठी तसेच हिंदीत स्वतन्त्र ओळख निर्माण केली . मधु आपटे ह्यांच्या भूमिका बहुदा नोकर , गडी अशाच प्रकारच्या असत . त्यांचे कामही खुप काळ नसे . परन्तु त्यात ते आपल्या गोंधळ करणार्या भुमिकेने धमाल अणित . त्यांच्या विनोदाचा प्रकार हा वेगला असे . त्यांच्या भूमिकेत कपट , गंभीर पना याचा लवलेश नसे . प्रामाणिक अशा नोकर किवा गड्याच्या भूमिका ते छान करीत .    

लता मंगेशकर

लता मंगेशकर (२८ सप्टेम्बर १९२९ )




आनंदघन या नावाने लता मंगेशकर यांनी साधी माणसे या चित्रपटास संगीत दिले होते. यात वाद्यांचा खुपच कमी वापर करण्यात आला होता. तरीही या मधील गाणी अतिशय सुरस व कर्णमधुर आहेत.


>>> ऐरनिच्या देवा तुला


>>> माळ्याच्या मल्या मंदी


ही गाणी आजही आवडीने ऐकली जातात ......

सीमा देव

सीमा  देव
सोशिक ,सात्विक भूमिका द्वारे मराठी तसेच हिंदी चित्रपटावर आपली छाप असलेली अभिनय संपन्न अभिनेत्री . आपल्या पति अभिनेता रमेश देव यांच्या सोबत अनेक चित्रपट केले .रमेश देव यांच्या बरोबर चित्रपटात त्यांच्या प्रेमिकेची भूमिका करता करता त्या त्यांच्या जीवनात त्यांच्या अर्धांगिनी झाल्या . हिंदीत देखिल या जोडीने अनेक भूमिका एकत्र केल्या आहेत .  राजा परांजपे यांच्या सोबत जगाच्या पाठीवर मधील त्यांची भूमिका खुपच गाजली . भूमिका करताना मुद्रा ,डोळे यांचा वापर करून त्या आपल्या अभिनयात गहिरे रंग भरतात. हिंदीत आनंद ,संतान या चित्रपटात त्यांच्या भूमिका आजही नावाजल्या जातात .  आजही चित्रपटात कार्यरत आहेत .

रमेश देव

रमेश देव  
नायक , खलनायक , चरित्र अभिनेता , निर्माता , दिग्दर्शक अशा विविध रुपात यशस्वी ठरलेला , मराठी तसेच हिंदी चित्रपटात गाजलेले एक बहुधंगी व्यक्तिमत्व . सुरवातीला त्यांच्या  पत्नी   सीमा देव यांच्याबरोबर जोड़ी जमली .या जोडीने अनेक चित्रपटात नायक नायिका या  भूमिकेत काम केले . दोस्त असावा तर असा , भिग्री हे त्यांचे चित्रपट गाजले . स्वताच्या प्रोडक्शन खाली त्यांनी सर्जा हा  चित्रपट काढला .त्यांचे  चित्रपट हे प्रेरणादायी असतात . नुकताच त्यांचा जेता हा चित्रपट आला होता . चित्रपटात काम करताना त्यांनी नेहमीच खुशमिजाज , आशादायी  व्यक्तिमत्वे  साकारली आहेत .  

मधुकर तोरदमल

मधुकर तोरदमल
मुळ प्राध्यापक . "तरुण तुर्क म्हातारे अर्क" ह्या नाटकाचे लेखक . हे नाटक खुपच गाजले . त्यात ते प्राध्यापक करीत . हा ही ,   हे, ह्या अशा शब्दांचा वापर करून केलेले विनोद खुपच हसवित. याच धर्तीवर नंतर त्यांनी" म्हातारे अर्क बाईत गर्क "हे नाटक काढले ते फारसे चालले नाही . मराठीत ज्योतिबाचा नवस , सिंहासन ह्या चित्रपटात त्यांच्या  भूमिका गाजल्या . आमच्या सारखे आम्हीच या चित्रपटात त्यांनी केलेली भूमिका देखिल गाजली . करारी व्यक्तिमत्व , खर्जातिल आवाज , डोळे ,मुद्रा यांचा वापर ही अभिनयाची वैशिष्ट्ये . ज्योतिबाचा नवस ह्या चित्रपटात काम करताना  दरोड़ेखोराच्या प्रेमात पडलेल्या  मुलीचा कर्तव्यदक्ष इन्स्पेक्टर बाप त्यांनी अप्रतिम साकारला होता .          

महेश कोठारे

महेश कोठारे
बालवयात कारकिर्दीला प्रारंभ . अनेक हिंदी चित्रपट केले . मराठीत लेक चालली  सासराला हयात  ते नायक होते .  त्यानंतर जेनमा नावाची स्वताची संस्था काढून  धूमधडाका हा स्वताचा  पहिला चित्रपट निर्मित दिग्दर्शित केला .हिंदी प्यार किये जा ह्या चित्रपटाशी कथासाम्य असलेला   हा चित्रपट लैंडमार्क ठरला . ह्याच द्वारे  लक्ष्मीकांत बेर्डे ह्यांनी पदार्पण केले . त्यानंतर थरथरात, धडाकेबाज , दे दनादन हे सर्व चित्रपट यशस्वी ठरले . माझा छकुला हा मराठी चित्रपट त्यांनी हिंदीत मासूम ह्या नावाने काढला . त्यांच्या चित्रपटात फँटसी वर जास्त भर असतो . वेगवान कथानक , धमाल गाणी ही त्यांची चित्रपटाची वैशिष्ट्ये आहेत . खतरनाक ,ख़बरदार हे  चित्रपट देखिल चालले . सुरवातीच्या त्यांच्या  चित्रपटात ते स्वता नायक असत . आता चित्रपटात ते एखाद्या तरी सीन मध्ये चमकून जातात . चित्रपटात परोडी सॉन्ग त्यांनीच लोकप्रिय केले .   

जब्बार पटेल

जब्बार  पटेल
प्रायोगिक रंगभूमि , चित्रपट या दोन्ही क्षेत्रात स्वताचा ठसा   उमटाविनारा प्रतिभावान रंगकर्मी . कोलेजजीवन पासून रंगभूमीवर  वावर . सिंहासन , उम्बरठा , जैत रे जैत , एक होता विदूषक हे चित्रपट दिग्दर्शित केले .  सर्वच चित्रपट राज्य तसेच राष्ट्रीय पारितोषिक विजेते आहेत . त्यानी दिग्दर्शित केलेला सामना हा चित्रपट आजही मराठीत मैलाचा दगड मानला जातो . नाटकासाठी त्यानी थिअटर अकादमिची स्थापना केली . त्याद्वारे घाशीराम कोतवाल हे नाटक रंगमंचावर आणले. हे नाटक अतिशय गाजले .

रंजना देशमुख

रंजना देशमुख
रंजना नावाने प्रसिद्द . मराठी चित्रपटात अभिनयाचा नवा अध्याय निर्माण केला . व्ही .शांताराम यांच्या चानी हा प्रथम  चित्रपट . अतिशय कमी कालावधीत सर्व प्रकारच्या भूमिका केल्या . अशोक सराफ , यशवंत दत्त,रविन्द्र महाजनी यांच्याबरोबर जोड़ी जास्त जमली . अरे संसार संसार या चित्रपटात भूमिका अभिनयाचा कस दाखविणारी होती . सुशीला ,हलदी कुंकू , लक्ष्मी हे चित्रपट विशेष गाजले . उत्स्फूर्त अभिनय , अचूक संवाद फेक ,डोळे , मुद्रा यांचा  वापर ही अभिनयाची वैशिष्ट्ये . अपघातामुले  कारकिर्दीला अचानक चाप बसला . त्यातूनही जिद्दीने पुन्हा रंगमंचावर पुनरागमन .परन्तु ते यशस्वी ठरले नाही .    

व्ही . शांताराम

व्ही . शांताराम  
चित्रपट महर्षि . मराठी तसेच हिंदी मध्ये मोलाची कामगिरी . अनेक चित्रपट निर्मिती तसेच दिग्दर्शन . त्यांच्या चित्रपटात  श्रेयनामावली ही नेहमीच वेगळी आकर्षक असे .तंत्र प्रगत झालेले नसताना त्यांनी केलेले प्रयोग  आजही अचंबित करतात . दो आखे बारह हाथ , डॉक्टर कोटनिस की अमर कहानी , झनक झनक पायल बाजे , गीत गया पत्थरोने  ( जीतेन्द्र चा पहिला )   हे चित्रपट त्यांच्या वेगले  पणाची साक्ष आहेत . मराठीत त्यांचे अनेक चित्रपट गाजले आहेत . शेजारी , पिंजरा ह्यासारखे अनेक चित्रपट त्यानी दिग्दर्शित केले आहेत . प्रभात फ़िल्म कंपनी मधून  बाहेर पडून राजकमल ह्या चित्रपट कंपनीची स्थापना केली . त्याद्वारे अनेक चित्रपट काढले .  दो आखे बारह हाथ , डॉक्टर कोटनिस की अमर कहानी ह्या मधील त्यांच्या नायकाच्या भूमिका त्यांच्या अभिनयाची साक्ष आहेत .

सचिन पिलगावकर

सचिन पिलगावकर    
मास्टर  सचिन ह्या नावाने प्रसिद्द . बालवयात  अभिनयाला सुरवात .  पहिल्याच चित्रपटाला राष्ट्रीय पुरस्कार . मराठी तसेच हिंदी चित्रपटात नायकाच्या अनेक भूमिका गाजल्या.स्वतन्त्र चित्रपट दिग्दर्शनाला  सुरुवात " अष्टविनायक " या चित्रपट पासून . त्यानंतर अनेक यशस्वी चित्रपट दिले . अशोक सराफ , लक्ष्मीकांत बेर्डे यांच्या सोबत अनेक चित्रपट केले . दुरचित्रवानी वर देखिल अनेक यशस्वी मालिकांचे दिग्दर्शन केले आहे . नच बलिये  ह्या डांस शो मध्ये भाग घेउन सर्वोत्कृष्ट जोडीचा पुरस्कार मिळाला . अनेक चित्रपट राज्य पारितोषिक विजेते तसेच लोकप्रिय देखिल झाले .हिंदी मध्ये गीत गाता चल , अखियोंके झरोको से , इ अनेक भूमिका प्रसिद्द आहेत .   

उषा नाइक

उषा नाइक
सुरवातीला छोट्या छोट्या भूमिका करीत . मुख्य नायिकेच्या मागे नाचताना  दिसत .किवा तमाशातिल मुख्य नायिकेच्या सोबत दिसत . त्यानंतर हिरोइनच्या भूमिका करू लागल्या . त्यांच्या भूमिकेत विविधता आहे . सांसारिक ,तमाशा किवा नकारात्मक भूमिकेत ही   त्या शोभून दिसतात . रविन्द्र महाजनी यांच्याबरोबर हलदी कुंकू या चित्रपटातील भूमिका गाजली . सख्या रे घायाळ मी हरिणी हे सामना ह्या चित्रपटातील गीत त्यांचेवर चित्रित करण्यात आले होते . संसार , आई ह्या चित्रपटातील भूमिका विशेष नावाजल्या  जातात .    

राजा गोसावी

राजा गोसावी
विनोदाचा बादशहा ही उपाधि सहजपणे मिरवनारा कलावंत . विनोदाची  उत्तम जाण. सहजसुंदर अभिनय , ही त्यांच्या अभिनयाची वैशिष्ट्ये . राजा परांजपे , शरद तलवलकर यांच्याबरोबर त्यांची चांगली जोड़ी जमली . राजा परांजपे यांच्याबरोबर लाखाची गोष्ट हा चित्रपट अतिशय गाजला. राजा गोसावी हे रंगभूमीवर ही काम करीत . लग्नाची बेडी,   करायला  गेलो एक ही नाटके गाजली . उत्तर आयुष्यात त्यांनी नट   सम्राट हे नाटक करण्याचा प्रयत्न केला परन्तु तो फारसा यशस्वी झाला नाही .               

आशा काले

आशा काले
मराठी चित्रपटात ताई ,वहिनी किवा   सोशिक सुनेच्या भूमिका करून विशेषता ग्रामीण प्रेक्षकांच्या मनात एक सोज्वळ स्थान निर्माण करणारी अभिनय संपन्न अभिनेत्री . सतीच वान , सासुर्वाशिन ह्या चित्रपटात भूमिका करताना त्यांनी प्रेक्षकांच्या डोळ्यात पानी आणले . सहज सुन्दर अभिनय , डोळे ,मुद्रा यांचा सुयोग्य वापर ही त्यांच्या अभिनयाची वैशिष्ट्ये होती .अनेक मराठी नाटकात त्यांनी भूमिका केल्या .

शरद तलवलकर

शरद तलवलकर (१ नोव्हेंबर १९१८ ते २२ ओगस्ट २००१    )
मराठी रंगभूमि व चित्रपट या दोन्ही ठिकाणी आपल्या अभिनयाने विनोदी, गंभीर अशा भूमिका करून अभिनयाचा स्वतत्र बाज निर्माण करणारा अभिनेता . घरोघरी हीच बोम्ब , अप्पाजिंची सेक्रेटरी ह्या नाटकात ते प्रेक्षकाना हसून हसून पोट धरायला लावित . राजा गोसावी यांचाशी त्यांची जोड़ी  जमली . या जोडीने अनेक चित्रपट केले . सहाय्यक अभिनेत्या बरोबर चरित्र अभिनेता , विनोदी तसेच गंभीर भूमिका  देखिल ते सारख्याच ताकतीने रंगवित . लेक चालली सासराला , धूमधडाका या चित्रपटात त्यांच्या भूमिका गाजल्या  .

निलू फुले

निलू फुले
एक गाव बारा भानगडी या चित्रपटात अतिशय बारीक़ शरीराचा झेले अन्ना साकारून   निलुभाऊ 
यांनी मराठीला एक नविन प्रकारचा कारस्थानी, आतल्या गाठिचा खलनायक दिला अणि मराठीला एक सशक्त अभिनेता मिळाला. पुढे ग्रामीण पुढारी म्हणजे निलुभाऊ हे समीकरण बनले . सामना ,लक्ष्मी अशा चित्रपट मधून भूमिका करताना चोरीचा मामला , हरया नार्या जिंदाबाद यात विनोदी भूमिका केल्या . सिंहासन या चित्रपटात दिनु या पत्रकाराची भूमिका करताना अभिनयाचे गहिरे रंग भरले . रंगभूमीवर त्यांनी केलेला सखाराम  बैंडर अजरामर झाला . सूर्यास्त , कथा अकलेच्या कांद्याची ही  त्यांनी भूमिका केलेली नाटके खुपच गाजली . निलुभाऊ हिंदीत देखिल काम करीत .सारांश ,कुली या चित्रपटात त्यांनी केलेल्या भूमिका रसिकांच्या आजही स्मरणात  आहेत .

रूही बेर्डे

रूही बेर्डे
अनेक मराठी व हिंदी चित्रपटात भूमिका केल्या . प्रसिद्द अभिनेते लक्ष्मीकांत बेर्डे यांच्या प्रथम पत्नी . लक्ष्मीकांत बेर्डे यांच्याशी   प्रेम जमले तेव्हा त्या बरयापैकी नावलौकिक कमावलेल्या अभिनेत्री होत्या तर    लक्ष्मीकांत यांना अजुन पाय रोवायाचे  होते . रूही बेर्डे  यांनी अनेक नाटकात  कामे केली . त्यात  लक्ष्मीकांत बेर्डे यांच्याबरोबर "शांतेच कार्ट चालू आहे " हे नाटक तूफान गाजले .  कैन्सरने त्यांचा दुर्दैवी मृत्यु झाला . 

जयश्री गडकर

जयश्री गडकर (२१ फेब्ब्रुवारी १९४२ ते २९ अगस्त २००८ ) 
सर्व प्रकारच्या स्री भूमिका अत्यंत मनापासून करणारी , सर्व प्रकारच्या भूमिकामद्ये शोभणारी एकमेव अभिनेत्री म्हणजे जयश्री गडकर . तमाशा असो , आधुनिक गृहिणी असो , साधी गावरान भूमिका असो की  पौराणिक पटात देवाची भूमिका असो सर्व भूमिका जयश्री गडकर यांनी अतिशय समरसून केल्या . आणि त्या भूमिका त्याना शोभल्या देखिल . सूर्यकांत ,अरुण सरनाईक यांच्या बरोबर त्यांची जोड़ी जमली .सांगते ऐका , एक गाव बारा भानगडी हे त्यांचे गाजलेले चित्रपट . हिंदीत त्यांनी अनेक पौराणिक चित्रपट केले .          

गणपत पाटील

गणपत पाटील (१९२० ते २३ मार्च २००८ )
पाटील आणि तमाशा ह्याच बरोबर आवश्यक ठरला तो नाच्या.ही भूमिका अनेक चित्रपट साकार करताना गणपत पाटील ह्यांच्या शिवाय दूसरा नाच्या प्रेक्षकानी देखिल स्वीकारला नाही. इतके ते ही भूमिका अप्रतिम करीत आणि प्रेक्षागार हसून हसून लोटपोट होत असे . स्वत अशा भूमिका करीत असताना त्याना बाह्य जगात मात्र अतिशय त्रास झाला . ह्या भूमिकेतून त्यानी बाहेर पडण्याचा देखिल प्रयत्न केला . परन्तु त्यात ते यशस्वी झाले नाहीत . एक गाव बारा भानगडी , गणान घुंगरू हरवल इ . त्यांचे  चित्रपट खुप गाजले . नुकताच निघालेला नटरंग हा चित्रपट त्यांच्या आयुष्याशी साम्य असलेला आहे .     

राजा परांजपे

राजा परांजपे   (२४ एप्रिल १९१० ते ०९ फेब्रुवारी १९७९)
कोणतेही हिरोला साजेसे रूप ,रंग नसताना केवळ आपल्या अभिनयाच्या जोरावर मराठीत स्वताचे स्थान निर्माण केले . राजा परांजपे यांनी अनेक दर्जेदार चित्रपटांची निर्मिती तसेच दिग्दर्शन देखिल केले . आपल्या नविन चेहरे मराठीत आणले. जगाच्या पाठीवर , लाखाची गोष्ट हे त्यांचे चित्रपट गाजले. पाठलाग ह्या त्यांच्या चित्रपटावर हिंदीत मेरा साया हा चित्रपट निघाला . प्रसिद्द लेखक ग.दी . माडगुलकर ह्यांच्या कथा , गीते आणि परांजपे यांचे दिग्दर्शन हे समीकरण अतिशय यशस्वी ठरले होते .         

दादा कोंडके

दादा कोंडके (०८ ऑगस्ट १९३२ ते १४ मार्च १९९८ )
मराठीत एक स्वताचा स्वतंत्र विनोदाचा बाज आणून तो हिट करणारा अवलिया कलाकार . "विछा माझी पूरी करा "  हे त्यांचे  लोकनाट्य अतिशय हिट झाले . वसंत सबनीस यांनी लिहिलेल्या "छपरी पलंगाचा वग " ह्याचे नाव बदलून "विछा माझी पूरी करा " नावाने त्यानी रंगभूमीवर आणले. जे धो धो चालले . त्यातून मिळालेल्या उत्पन्नातून   त्यानी पहिला चित्रपट काढला "सोंगाड्या ".

स्मिता पाटील

स्मिता पाटील  (१७ ओक्टोबर १९५५ ते १३ दिसम्बर १९८६ )
मराठी चित्रपट स्रुष्टिला पडलेले एक सुन्दर स्वप्न म्हणजे स्मिता पाटील . परिपक्व अभिनय , मोजक्या भूमिका, जिव ओतून काम करण्याची वृत्ति यातून तिने मराठीवर स्वताचा एक स्वतंत्र ठसा उमटवला.जैत रे जैत , उम्बरठा हे  चित्रपट तिच्या अभिनयाची साक्ष आहेत . आपल्या छोट्याशा आयुष्यात स्मिताने मराठी चित्रपटावर अधिराज्य केले . सामना  मधील छोटी भूमिका असो की उम्बरठा मधील पूर्णता स्रीवादी भूमिका असो स्मिता दोन्ही ठिकाणी सारख्याच ताकतीने वावरली .     

थोडेसे ब्लॉग विषयी

                     वेब साईट  मराठी  चित्रपट विषयी   शोधताना असे पाहीले की अनेक  मराठी  नामवंत कलावंत यांचे बाबत वेब साईट वर खुपच कमी माहिती आहे. अनेक कलाकार  तर शोधासाठी  देखिल उपलब्ध नाहीत. अशा  कलावंतांची एकत्र अशी माहिती एका ठिकाणी यावी ह्यासाठी  हा ब्लॉग.     

  नुकताच हरिशचंद्राची फैक्ट्री नावाचा चित्रपट आला होता . दादासाहेब फाल्के यांनी घेतलेले परिश्रम त्यात दाखविले होते. हाच वारसा पुढे व्ही . शांताराम , राजा परांजपे , राजा ठाकुर, भालजी पेंढारकर , राजा गोसावी , जयश्री गडकर, सूर्यकांत, चंद्रकांत, दादा कोंडके, ललिता पवार , लक्ष्मीकांत बेर्डे ........किती किती म्हणून नावे सांगावित ? याच कलावंतांची आज कुठेही माहिती नेट वर मिळत नाही.                   चित्रपट कलावंतांची ही परिस्थिति तर नाट्य कलाकारांची माहिती तर अजिबात नाही . अशा कलाकारांनी मराठीचे सांस्कृतिक दालन समृद्ध  केले आहे . जून्या हिंदी  चित्रपटांच्या सी . डी. उपलब्ध आहेत .. पण मराठीचे काय ?हे कलाकार आपण असेच विसरणार का ?  हेच प्रश्न हा ब्लॉग लिहिताना मनात आहेत .  

                                  मित्रानो ,मला अशी माहिती एकत्र  करायला तुम्ही सहकार्य करावे हीच गणराज चरणी प्रार्थना .